OKUL ÇAĞI ÇOCUKLARINDA BESLENME
Okul çağı dönemi, çocukların gelişiminin en hızlı olduğu dönemdir. Fiziksel değişimle beraber hem psikolojik hem de sosyal açıdan bir değişim yaşanmaktadır. Bu dönemde çocukların yeme alışkanlıkları ve besin seçimleri önemli ölçüde etkilenmektedir. Besin seçimini etkileyen faktörler arasında okul kantinleri, sosyal, kültürel ve ekonomik durum, ebeveynlerin besin tercihleri, arkadaş ortamı, görsel ve yazılı basında yer alan reklamlar vb. yer almaktadır. Okul çağı çocuklarda, özellikle fast food, gazlı içecek, paketli ürünlerin tüketimi, sıvı alımının ve sebze, meyve tüketiminin yetersiz olması, öğün atlama ayrıca teknolojinin gelişimi ile beraber hareketsizliğin artması yapılan hatalar arasındadır.
Okul çağındaki çocuklarda yetersiz ve dengesiz beslenme;
- büyüme ve gelişmede yetersizlik
- yaşına ve boy uzunluğuna göre şişman veya zayıf olma durumu
- bağışıklık sisteminin zayıflamasına bağlı olarak hastalıklara yakalanma riskinin artması ve tedavi sürecinin uzaması
- algılamada güçlük
- dikkat dağınıklığı
- derslere odaklanmada zorluk
- halsizlik ve yorgunluk gibi birçok olumsuz sonucu doğurmaktadır.
Yeterli ve dengeli beslenme, vücudun büyümesi, çalışması ve yenilenmesi için gerekli olan enerji ve besin öğelerinin yeterli miktarda alınması ve vücutta uygun şekilde kullanılmasıdır. Bu dönemde yeterli ve dengeli beslenme alışkanlıklarının kazanımını oldukça önemlidir. Ailelerin bu konuda bilinçli olması gerekmektedir. Örneğin; ebeveynlerin, çocuklara gazlı içecek veya paketli ürün tüketmemesi, sebze meyve tüketmeleri gerektiğini söylerken kendilerinin de bu davranışlara uymaları gerekmektedir. Aksi takdirde, çocuklar ebeveynlerinin sözünü dinlemeyip aynı davranışları sergilemeye devam edecektir. Unutmayın ailelerin yeme davranışları ve besin tercihleri çocukların da beslenme davranışlarını büyük ölçüde etkilemektedir.
Peki Okul Çağında Çocuklarda Beslenme Nasıl Olmalı?
Kemik ve diş sağlığı, doku onarımı, kan yapımı, hücre yenilenmesi, bağışıklık sisteminin güçlenmesi, hastalıklara karşı korunma, hafızanın güçlenmesi, sindirim sistemi sağlığı, göz, deri, saç ve tırnak sağlığının, büyüme-gelişmenin yeterli olabilmesi için 4 besin grubu (1.süt ve süt ürünleri grubu, 2. sebze ve meyve grubu, 3. tahıl grubu ve 4. et, yumurta, kuru baklagil ve yağlı tohumlar grubu) yeterli ve dengeli olarak tüketilmelidir.
Öğün kaçırmamaya dikkat edilmeli. Kahvaltı en çok atlanan öğünler arasındadır. Kahvaltı yapılmaması ya da yanlış besin tercihleri okul başarını önemli ölçüde azaltmaktadır. Poğaça, simit, hazır meyve suları gibi yanlış tercihler yerine peynir, yumurta, söğüş sebze, tam tahıl ekmeği, süt, ceviz/fındık/badem gibi 4 besin grubunu da içeren menüler planlanmalıdır. Zaman problemi yaşanılan günlerde ise tam tahıl ekmeğine hazırlanmış peynirli, mevsimine uygun sebzeler içeren ev yapımı sandviç yanında ayran veya süt tercih edilebilir.
Çikolata cips, gazlı içecekler yerine, kuru veya yaş meyveler, süt, yoğurt veya ayran gibi sağlıklı atıştırmalıklar ile hem süt ve süt ürünleri hem de meyve tüketimi desteklenmeli. Hazır kek, kurabiyeler yerine; ev yapımı cevizli, fındıklı kek yanında süt veya taze sıkılmış meyve suları tercih edilebilir.
Öğle yemeklerinde ise çocuklar kantinler de satılan ‘fast food’lara yönelmektedir. Bu tür yiyecekler yerine besleyici değeri yüksek, yeterli ve dengeli menüler planlamalı, beslenme çantası buna göre hazırlanmalıdır.
Örneğin beslenme çantası için;
- tam tahıllı ekmeğine hazırlanmış tavuklu, sebzeli sandviç, ayran ve meyve
- tam tahıl ekmeğine hazırlanmış peynirli tost, söğüş sebze, süt ve ev yapımı kurabiye
- mercimek köftesi, bol yeşillik ve ayran
- ev yapımı az yağlı peynirli, sebzeli börek, ayran ve meyve
- haşlanmış veya zeytinyağlı sebze yemeği, yoğurt ve tam tahıl ekmeği vb. yeterli ve dengeli öğünler planlayabilirsiniz.
Bağışıklık sisteminin güçlenmesi, zeka gelişimi, kalp sağlığı, kemiklerin güçlenmesi, omega 3 içeriği ile haftada 1-2 kez balık tüketim alışkanlığı çocuklara kazandırılmalı. Fakat kızartma yerine ızgara, fırında veya buğulama olacak şekilde pişirilmesine dikkat edilmeli. Yanında mevsimine uygun salata veya haşlanmış/fırınlanmış sebzeler ile sebze tüketimi desteklenmeli.
Teknolojinin gelişmesi ile beraber uzun saatler telefon, tablet ve bilgisayarda oyunlar oynama, televizyon izleme ve internet kullanımının artmasına bağlı olarak çocuklarda hareketsizlik artmaktadır. Hem fiziksel hem de zihinsel gelişimi için çocukları sevdikleri, ilgi alanlarının olduğu spor dallarına teşvik etmek gerekmektedir.
Yetersiz su tüketimi böbrek hastalıkları, halsizlik, algılamada güçlük, baş ağrısı, saç dökülmesi, konstipasyon (kabızlık) ve vücut direncinin azalması gibi birçok olumsuz etkiye sahiptir. Bu yaşlarda çocuklara yeterli su tüketimi bilincinin kazandırılması önemlidir.
Okul çağı döneminde kazanılan fiziksel aktivite ve beslenme ile ilgili davranışlar yaşam boyu devam etmektedir. Bu nedenle çocuklara hem fiziksel aktivite hem de sağlıklı, yeterli ve dengeli beslenme davranışları bu yaş döneminde kazandırılmalıdır.
Sağlıklı Günler Dilerim
Diyetisyen Şeyma UZUN
Son güncelleme tarihi: 18 Nisan 2025